Zajmijmy się dalej tematem różnicowania natury (prakriti). Według filozofii sankhji proces różnicowania zależy od tego, która z gun: satwa, radżas czy tamas zacznie dominować.
Jeśli guna sattwy uzyskuje przewagę, pojawia się najsubtelniejsze ciało przyczynowe (karna sharir) z którego, w wyniku dalszych przemian gun, rodzi się idea egzystencji indywidualnej, czyli asmita – świadomość jestem. Świadomość jestem tworzy indywidualne ego (ahamkara).
Gdy dominującą guną staje się radżas, wykształca się ciało subtelne (linga sharir) będące siedliskiem procesów mentalnych i emocjonalnych, czyli elementów składających się na umysł (manas). Dlatego umysł cechuje wieczny ruch – to jest ten kołowrót myśli pędzących w głowie, huśtawka stanów emocjonalnych targających naszym wnętrzem. Ciało subtelne pełni rolę łącznika między ciałem przyczynowym a grubym ciałem fizycznym (jada sharir).
Ciało fizyczne tworzy pięć zmysłów poznania (jnanendrija): nos, język, oczy, skóra, uszy. Pięć organów działania (karmendrija): ręce, nogi, organy mowy, oddechowe i rozrodcze, a także pięć elementów grubych (mahabhutas) czyli: ziemia, woda, ogień, powietrze i przestrzeń. Dominującą guną jest tu tamas. Ciało fizyczne jest więc według jogi ze swej natury bezwładne i ociężałe. W każdej z tych trzech grup proporcje gun są różne. Oprócz dominującego tamasu zmysły poznania cechuje przewaga satwy, organy działania przewaga radżasu, a elementy grube są najbardziej tamasowe.
Guny nadają charakter wszystkim przejawom natury (prakriti). Dla przykładu jedzenie możemy rozpatrywać w kontekście gun. Może ono być: satwiczne – dające odczucie lekkości i zrównoważenia, radżasowe – pobudzające i rozgrzewające lub tamasowe – przynoszące ociężałość, i stagnację.
Tu dochodzimy do tego co jest niezwykle ważnym elementem procesu jogi. Cały proces oraz związany z nim system technik radża jogi i będącej jej elementem hatha-jogi podporządkowany jest przemianom gun.
cdn…