Dość często podczas zajęć jogi dla początkujących pada pytanie: Jak oddychać? Nosem czy ustami? To ciekawe, że nad tym się zastanawiamy. Oddech jest szczególnym procesem. Z jednej strony jest w pełni fizjologiczny, z drugiej w jakimś stopniu mamy na niego wpływ. Wszystko co dzieje się w naszej psychice wpływa na oddech. Możemy też świadomie go regulować. Stąd, gdy się nad tym nie zastanawiamy nasze ciała po prostu oddychają. Jednak gdy się zastanowimy możemy zadać pytanie: Jak oddychać?
Ta szczególna właściwość oddechu łącząca ciało i umysł sprawiła, że w różnych systemach samorozwoju i samodoskonalenia używa się właśnie technik oddechowych. Mają one przynieść określony efekt na poziomie energetycznym, o czym już pisałem we wcześniejszych wpisach tej kategorii.
Joga oferuje wysublimowane techniki kontroli oddechu i przepływu energii życiowej w ciele. Aby jednak zapanować nad tym, należy najpierw poznać i przywrócić naturalny ruch tej energii. Jeśli się zatem nad tym zastanowić to u podstaw jogi leży powrót do naturalnych procesów w ciele. Procesy te ulegają zaburzeniom na skutek reakcji ciała na rozmaite emocje, jakich doświadcza nasza psychika. Najczęściej nie zadajemy sobie z tego sprawy, ale wszyscy mamy pewien wzorzec takich reakcji powtarzany przez całe życie. Te schematy wpływają również na sposób, w jaki oddychamy i kształtują się wcześniej niż świadomość możliwości kontroli oddechu. Można to obserwować bardzo dobrze przypatrując się rozwojowi małego dziecka już od chwili jego narodzin.
Celem ćwiczeń gimnastycznych hatha jogi, od których zaczynamy najczęściej spotkanie z jogą jest podjęcie próby zmiany tych wzorców i powrót do naturalnych sposobów funkcjonowania ciała. Obserwując noworodka łatwo można stwierdzić, że naturalnym i pierwotnym sposobem jest oddech przez nos, choć ludziom dorosłym oddech ustami wydaje się często równie naturalny. Więcej – niemowlaki nawet nie umieją oddychać ustami. Przekonują się o tym rodzice, gdy dziecko ma katar i duże problemy z oddechem dopóki odkryje, że może oddychać ustami. Wcale nie dzieje się to tak szybko i nie jest tak oczywiste. Pierwszą zatem rzeczą w ćwiczeniach jogi szczególnie ważną dla osób początkujących jest powrót do naturalnego oddechu przez nos.