1.10 Abhava pratyaya alambana vritti nidra
Sutra opisuje naturę snu (nidra) jako jednej z pięciu form poruszeń umysłu (vritti). Patańdżali definiuje tutaj sen jako stan umysłu oparty na braku świadomości, w którym nie ma percepcji ani myślenia, a umysł pogrążony jest w pustce.
Tłumaczenie:
- Abhava – nieobecność, brak,
- Pratyaya – przedmiot umysłu, myśl, wrażenie,
- Alambana – oparcie, wsparcie,
- Vritti – poruszenie umysłu, aktywność,
- Nidra – sen.
Pełne tłumaczenie:
„Sen (nidra) jest poruszeniem umysłu, które opiera się na braku (abhava) myśli i wrażeń.”
Interpretacja:
W tej sutrze Patańdżali definiuje sen jako jedną z form aktywności umysłu (vritti). Chociaż wydaje się stanem bezruchu i odpoczynku, nadal jest formą mentalnego stanu, chociaż opartą na nieświadomości. W przeciwieństwie do stanów aktywnej percepcji, snu towarzyszy brak świadomych myśli i percepcji, ale nadal pozostaje formą poruszenia umysłu.
- Abhava (nieobecność, brak)
Abhava oznacza tutaj nieobecność wrażeń, myśli i percepcji, która charakteryzuje stan snu. W przeciwieństwie do stanów czuwania, umysł w czasie snu nie doświadcza aktywnej świadomości, lecz jest pogrążony w pustce. - Pratyaya (wrażenia, myśli)
Sen nie opiera się na żadnych specyficznych wrażeniach czy myślach. Oznacza to, że w stanie snu nie ma aktywnego kontaktu z rzeczywistością zewnętrzną ani wewnętrzną, jak to ma miejsce podczas innych poruszeń umysłu. - Alambana (oparcie)
Alambana oznacza, że sen jest oparty na braku jakichkolwiek bodźców lub wrażeń. Umysł podczas snu nie ma zewnętrznego ani wewnętrznego punktu odniesienia. Odróżnia to go od innych form aktywności mentalnej, które mają swoje „podłoże” w percepcji zmysłowej, myśleniu czy fantazji. - Vritti (poruszenia umysłu)
Sen, mimo braku świadomej aktywności, jest nadal uważany za vritti – poruszenie umysłu. Oznacza to, że umysł pozostaje aktywny, choć w inny sposób niż w stanie czuwania. - Nidra (sen)
Nidra to stan, w którym umysł doświadcza braku aktywnej świadomości. Patańdżali zwraca uwagę, że sen nie jest po prostu „niczym”, lecz specyficznym stanem, który ma swoją własną formę aktywności mentalnej.
Głębsze znaczenie:
Patańdżali podkreśla, że sen, mimo iż wydaje się stanem spoczynku, wciąż jest jednym z pięciu głównych poruszeń umysłu. W jodze sen nie jest tylko odpoczynkiem dla ciała. Jest również stanem, który może mieć wpływ na stan umysłu i jego czystość. Dlatego dla jogina ważne jest, aby zrozumieć naturę snu, ponieważ nieświadomość, jaka towarzyszy snu, również może być formą mentalnej iluzji i zamętu, jeśli jest niekontrolowana.
W zaawansowanej praktyce jogi, celem jest rozwijanie świadomości nawet w czasie snu (np. poprzez techniki jogi snu czy świadomego snu), aby umysł mógł pozostać wyciszony i uważny nawet w tym stanie.
Zastosowanie w praktyce jogi:
W praktyce jogi ważne jest, aby uświadomić sobie, że sen nie jest neutralnym stanem, ale jednym z wielu poruszeń umysłu. Aby osiągnąć wyciszenie umysłu i stan samadhi (ostatecznego spokoju i klarowności), jogin musi nauczyć się kontrolować wszystkie poruszenia umysłu, w tym sen. Odpowiednia ilość i jakość snu jest istotna dla równowagi umysłu i ciała. Nadmierne uleganie stanowi snu może prowadzić do stagnacji na drodze duchowego rozwoju.
Poprzez zrozumienie tej sutry, jogin może lepiej zrozumieć swoje wewnętrzne stany umysłu, w tym sen, i pracować nad ich kontrolą, aby dążyć do pełnej świadomości w każdej fazie życia.