Powrócę jeszcze raz do tematu krija-jogi. Jak pisałem wcześniej, krija na gruncie jogi definiowana jest jako proces oczyszczania. Proces ten jest główną ideą praktyki jogi. Można powiedzieć, że wszystkie techniki jogi służą oczyszczaniu. Potwierdza to również struktura Jogasutr, bodaj najbardziej znanego tekstu przedstawiającego podstawy teoretyczne jogi, omawiającego praktykę i jej efekty.
Świadomość tego procesu jest ważna, gdyż od razu ustawia nam perspektywę praktyki. Bez tej perspektywy stosowanie jakichkolwiek technik jogi jest błądzeniem we mgle po kompletnie nieznanym terenie – nie bardzo wiadomo, gdzie się dojdzie.
Kluczowe znaczenie ma tu rozdział drugi, zatytułowany Sadhana-yoga (O praktyce). Podczas gdy, jak się powszechnie uznaje, rozdział pierwszy oprócz definicji jogi podaje wskazówki do praktyki dla zaawansowanych joginów, rozdział drugi opisuje ścieżkę, jaką musi przejść osoba, która dopiero rozpoczęła praktykę jogi.
Ścieżka ta jest bardzo precyzyjnie opisana, a jej podstawą jest zdefiniowany w pierwszej sutrze (II. 1.) tego rozdziału proces oczyszczania – krija-jogi.
Następnie, po podaniu w kolejnej sutrze (II. 2.), celu, do jakiego ma doprowadzić ów proces oczyszczania, poddaną są analizie przeszkody, z jakimi adept jogi musi sobie poradzić w tym procesie. Są to uciążliwości (kleśa) dokładnie opisane w sutrach II. 2-9.
Sutry II. 10. i 11. opisują bardziej szczegółowo proces oczyszczania.
Kolejne sutry, od II. 12. do 27., omawiają z jednej strony konsekwencje wywoływane działaniem uciążliwości, z drugiej efekty procesu oczyszczania w ujęciu ontologicznym przyjmowanym przez jogę.
Począwszy od sutry II. 28. do 55., czyli do końca rozdziału, Patańdżali definiuje oraz dokładnie opisuje praktykę i efekty ośmiostopniowej ścieżki jogi (ashtanga yoga). Ośmiostopniowa ścieżka jogi jest rozwinięciem i uszczegółowieniem procesu oczyszczania – krija jogi, przedstawionym jako technika podstawowa dla początkujących. To oczywiście bardzo pobieżna analiza sutr, z którą można dyskutować.
Ważne jest, że joga traktuje człowieka kompleksowo, co oznacza, że oczyszczeniu muszą być poddane wszystkie poziomy, na których funkcjonuje adept jogi. Dlatego, aby praktyka była skuteczna, jej elementy muszą obejmować:
- otocznie, w którym jogin funkcjonuje – jamy,
- indywidualną postawę – nijama,
w odniesieniu do: - świadomości – nijama,
- ciała – nijama, asana, pranjama
- energii – asana, pranajama i pratjahara.
Trzeba pamiętać,że choć ostrze konkretnej techniki skierowane jest na konkretny poziom, to jej działanie rozciąga się na wszystkie poziomy, właśnie dlatego, że człowiek jest całością i nie da się oddzielić np. świadomości od ciała.
Wyobraźmy sobie, że mamy do posprzątania łazienkę. W tym celu musimy zgromadzić odpowiednie środki czystości. Gdy już je mamy, zabieramy się do czyszczenia. Ten etap jest najbardziej żmudny i wymagający największej wytrwałości. Trzeba konsekwentnie stosować wszystkie środki, aż powoli zaczniemy dostrzegać efekty działań.
Zdarza się jednak, że zamiast wziąć się do roboty, zajmujemy się kolekcjonowaniem coraz to wspanialszych środków czystości, czytaniem etykiet, na których dokładnie opisane jest, jak wspaniałe jest ich działanie. Zachęcam zatem do wytrwałości i prostoty. Najprostsze techniki mają ogromną siłę działania jeśli stosuje się je konsekwentnie.